INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Szlagier      Kazimierz Szlagier, pokolorowany drzeworyt Jana Styfiego z 1878 r.

Kazimierz Szlagier  

 
 
1824 - 1877-08-16
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szlagier Kazimierz, pseud. Leonin (1824–1877), aktor, dyrektor teatru, literat, pedagog.

Ur. w rodzinnym dworku w Juszkajciach (pow. rosieński), był synem Stanisława.

Po edukacji domowej został S. w r. 1838 uczniem trzeciej klasy gimnazjum w Krożach. Z gimnazjalnym zespołem teatralnym występował w przedstawieniach na cele dobroczynne, m.in. jako Edwin w „Odludkach i poecie” Aleksandra Fredry. Pisał wiersze: zainspirowaną „Romeem i Julią” W. Shakespeare’a Giuliettę („Kłosy” 1868 nr 140), Do A.P. w dzień imienin (ok. 1842–3, fragmenty w „Kłosach” 1878 nr 654) oraz Fantazya (1843, fragmenty tamże). Od r. 1843 uczył się w siedmioklasowym gimnazjum w Kownie i po jego ukończeniu podjął jesienią 1844 studia na uniw. w Petersburgu, najpierw medyczne, od r. 1845 na Wydz. Prawa, a ostatecznie na Wydz. Nauk Kameralnych (statystyka, geografia gospodarcza, ekonomia), które ukończył w r. 1851 ze stopniem kandydata. Następnie pracował jako nauczyciel w Rydze.

W r. 1853 osiadł S. w Wilnie i w czerwcu t.r. zadebiutował tam jako aktor w tytułowej roli w „Hamlecie” Shakespeare’a, we własnym (nieznanym bibliografom) tłumaczeniu; Wacław Przybylski uznał wtedy, że jego talenty «są niezaprzeczone, trzeba je tylko rozwinąć» („Gaz. Warsz.” 1853 nr 179). W „Hamlecie” wystąpił też S. z zespołem wileńskim w Kownie w sierpniu t.r. Pod pseud. Leonin zagrał w Wilnie rolę tytułową we „Włodzimierzu Zarewskim” K. D. Jefimowicza (być może po rosyjsku). Wg Karola Estreichera był «doskonałym komikiem». Od r. 1855 pracował S. jako nauczyciel historii, geografii i języka polskiego w wileńskim gimnazjum. Podjął stałą współpracę z „Teką Wileńską” Adama Honorego Kirkora i w r. 1857 zamieszczał na jej łamach tłumaczenia z języka rosyjskiego (artykuł „Kwestie żywotne” M. Pirogowa, nr 1, wiersz „Rok 1857” W. Bieniediktowa, nr 2) oraz własne poezje (Wiersz przypisany Adolfowi Abichtowi..., 1858 nr 3). Przekłady poezji rosyjskiej publikował również w „Gazecie Warszawskiej” („Po przeczytaniu psalmu” A. Chomiakowa, 1857 nr 124, „Prorok” A. Puszkina, 1858 nr 33).

Po odejściu płk. Herkulana Abramowicza ze stanowiska dyrektora teatru wileńskiego S. objął 15 VI 1859 kierownictwo tej sceny. Wspomagając się aktorami warszawskimi skompletował zespół, do którego weszli m.in. Emilian Deryng, Józef Surewicz oraz Bolesław i Matylda Nowińscy, po czym 4 X t.r. zainaugurował sezon komedią „Wiejscy politycy” Władysława Syrokomli. Następnie wystawił: „Natura wyciąga wilka do lasu” i „Kaspra Karlińskiego” Syrokomli, „Szlachectwo duszy” Jana Chęcińskiego, „List żelazny” i „Grochowy wieniec” Antoniego Małeckiego oraz „Majątek albo imię”, „Zaręczyny aktorki”, „Podróżomanię”, „Dziewczynę i damę” (częściej pt. „Płochość ukarana”), „Karpackich górali” i „Żydów” Józefa Korzeniowskiego. Pokazał też „Muzułmanina na Litwie”, „Za miastem”, „Córkę filozofa XVIII” i „Czy ładna czy bogata” Gabrieli Puzyniny, „Barbarę Radziwiłłównę” i Prolog do „Jerzego Lubomirskiego” Antoniego Edwarda Odyńca, „Stare dzieje” Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Dożywocie” i „Zemstę” Fredry, „Wesele w Ojcowie” Jana Nepomucena Kamińskiego i Karola Kurpińskiego oraz „Dla miłego grosza” Apolla Korzeniowskiego. Grano też dwuaktową wersję „Halki” Stanisława Moniuszki, gdzie w roli tytułowej (jak na wileńskiej premierze w r. 1854) wystąpiła Waleria Rostkowska, oraz „Wolnego strzelca” C. M. Webera i „Fra Diavolo” D. Aubera. Repertuar okazał się jednak zbyt ambitny, toteż w l.n. wystawiał S. coraz więcej sztuk popularnych („Diabeł w zalotach” C. Elmara, „Rinaldo Rinaldini” A. Ch. Vulpiusa, „Postęp czasu” A. Bäuerlego). Dn. 10 VI 1860 pokazał „Cykutę” É. Augiera we własnym tłumaczeniu („Kłosy” 1866 nr 55–61).

W sezonie 1860/1 dzielił S. dyrekcję z Józefem Dąbrowskim (Dombrowskim) i Piotrem Zelingerem. Wystawiono wtedy m.in. „Hamleta”, „Domy polskie w XVI wieku” Konstantego Majeranowskiego, „Okrężne” J. Korzeniowskiego, „Krzyż wojskowy” Puzyniny oraz „Normę” V. Belliniego. Dn. 26 XI 1860 odbyło się pierwsze w Wilnie wykonanie czteroaktowej wersji „Halki”. Latem 1861 zespół występował w Kownie; 11 VII t.r. wystawiono tam „Dziewczynę i damę”. W Wilnie 22 X ponownie zagrano pełną wersję „Halki”. Wkrótce potem, wskutek problemów frekwencyjnych, finansowych, organizacyjnych i cenzorskich, przedstawienia zostały zawieszone. Po pewnym czasie teatr wileński wznowił działalność i 9 V 1862 odbyły się w nim występy gościnne Bogumiła Dawisona. W sezonie 1862/3 wystawiano, m.in.: „Chatkę w lesie” i „Wyrok Jana Kazimierza” Syrokomli, „Odludków i poetę”, „Zemstę”, „Nikt mnie nie zna” oraz „Damy i huzarów” Fredry, „Majstra i czeladnika” J. Korzeniowskiego, „Marię Stuart” i „Intrygę i miłość” F. Schillera oraz „Ernaniego” V. Hugo. Po wybuchu powstania styczniowego coraz więcej sztuk grano w języku rosyjskim. Również przedstawieniem rosyjskim rozpoczął się 26 VIII 1864 kolejny sezon. Choć na benefis Rostkowskiej zagrano w języku polskim „Świekrę i teściową” nieznanego autora, jednak odtąd przestały odbywać się polskie przedstawienia w Wilnie. S. zapewne sprawował kierownictwo powstałego tamże 6 XII t.r. rosyjskiego teatru rządowego i dopiero w styczniu 1865 ustąpił miejsca Pawłowi Wasiljewowi.

W r. 1866 przeniósł się S. do Warszawy. Po próbach otrzymania angażu w Warszawskich Teatrach Rządowych zatrudnił się jako nauczyciel historii, geografii i łaciny w progimnazjum żeńskim. Od r. 1870 uczył tych przedmiotów w progimnazjum męskim. W r. 1873 został nauczycielem (prawdopodobnie tylko łaciny) w V Rządowym Gimnazjum Męskim. W dalszym ciągu tworzył poezje i utwory satyryczne, ale rękopisy zniszczył pod koniec życia. Zmarł 16 VIII 1877 we wsi Jakówki (pow. połocki, gub. witebska).

O rodzinie S-a brak wiadomości.

 

Katalog portretów osobistości polskich i obcych w Polsce działających, W. 1994–9 IV, VII; – Bibliografia słowianoznawstwa polskiego, Kr. 1911; PSB (Dawison Bogumił, Deryng Emilian, Surewicz Józef); Słown. Teatru Pol. (ilustr.); Teatr i muzyka na ziemi wileńskiej. Artyści i instytucje XVI w. – 1945 r., Bydgoszcz 2007 V; Wileński słownik biograficzny, Bydgoszcz 2002 I; – Alexandrowiczowa M., Dzieje teatru wileńskiego, Wil. 1938 s. 14; Brensztejn M., Teatr szkolny w Krożach na Żmudzi, Wil. 1925 s. 29–30; Dramat obcy w Polsce 1765–1965, Red. J. Michalik, Kr. 2001–4; Estreicher K., Teatra w Polsce, W. 1953; Hahn W., Shakespeare w Polsce, Wr. 1958; Komorowski J., Nie tylko Shakespeare, W. 2011; Miller A., Teatr polski i muzyka na Litwie jako strażnice kultury Zachodu (1754–1865). Studium z dziejów kultury polskiej, Wil. 1936; Romanowski A., Pozytywizm na Litwie, Kr. 2003; Rulikowski M., Teatr polski na Litwie 1784–1906, Wil. 1907 s. 70, 72, 79–80, 84, 86, 91; Stolzman M., Nigdy od ciebie miasto... Dzieje kultury wileńskiej lat międzypowstaniowych (1832–1863), Olsztyn 1987; Syrokomla o sobie, Oprac. W. R. Korotyński, W. 1896 s. 76–7; – „Gaz. Warsz.” 1853 nr 321, 1857 nr 273, 296, 298, 1858 nr 50, 67, 102, 104, 118, 1859 nr 193, 198, 240, 326, 1860 nr 91, 1861 nr 266; „Kur. Lit.” 1906 nr 210; „Kur. Warsz.” 1853 nr 117; „Kur. Wil.” 1853 nr 90; „Scena Pol.” 1938 z. 4 s. 889; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Kłosy” 1878 nr 654 s. 30–2 (A. Bądzikiewicz, drzeworyt autorstwa Jana Styfiego), nr 655 s. 36, 38, „Wędrowiec” 1877 nr 35 s. 144.

Agnieszka Wanicka i Roman Włodek

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.